طلاق رجعی چیست و حقوق زن در طلاق رجعی به چه صورت است؟

طلاق رجعی : طلا‌ق تنها حلا‌ل شرعی است که خود خداوند هم چندان آن را دوست نمی‌دارد و یکی از حقوق شرعی و حلا‌ل زوجین محسوب می‌شود.

طلاق رجعی چیست

 این حق موضوعی مهم است که با جاری ساختن آن _طبق روایات و احادیث_ عرش الهی به لرزه می‌افتد. در این نوشتار تلا‌ش می‌شود تا این حکم شرعی حلا‌لِ نه چندان مطلوب شرع و عرف مورد شناسایی قرار گیرد.

در طلاق رجعی مرد می‌تواند تا زمانی که عده پایان نیافته، بدون انشای عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع نماید. به چنین طلا‌قی، طلاق رجعی و به چنین زنی مطلقه رجعیه گویند. بازگشت مرد به سوی همسر خود در چنین طلا‌قی ممکن است با ادای لفظ یا انجام فعلی صورت گیرد.

در طلا‌ق رجعی جدا از این که در مدت عده، شوهر حق رجوع دارد، طرفین حقوق و تکالیفی را نیز دارا می‌باشند که با حقوق و تکالیف طلا‌ق بائن تفاوت دارد. به عنوان مثال، اگر در طلا‌ق رجعی، زن یا شوهر بمیرند، از هم ارث می‌برند و زن مستحق دریافت نفقه است. مرد نیز حق ندارد تا زمانی که مدت عده به پایان نرسیده است، مطلقه رجعیه خود را از محل سکونتش؛ یعنی منزل خود خارج نماید. در طلا‌ق رجعی زن و مرد از احصان خارج نمی‌شوند و در این زمان اگر مرتکب زنا گردند، زنای آنها زنای محصنه محسوب می‌‌شود.

با وجود پیش‌بینی این حقوق و تکالیف در مورد مطلقه رجعیه _که منزلت او را تا شأن یک همسر حقیقی ارتقا می‌دهد؛ گویا که اصلا‌ً طلا‌قی صورت نگرفته است_ برخی فقها وی را در مدت عده در حکم زوجه دانسته و بعضی دیگر او را زوجه حقیقی تلقی می‌کنند. به عبارت دیگر، از دیدگاه برخی علما، طلا‌ق رجعی نهاد خانواده را از هم نمی‌پاشد و استمرار آن برقرار می‌باشد.

در طلاق رجعى، در زمان عدّه، مرد به زن رجوع میکند و ممکن است این رفتار چندین بار تکرار گردد. آیا این رجوع و طلاق بازیچه کردن زن نیست؟!

اگر رجوع بعد از طلاق، در ایّام عدّه موجب بازیچه شدن می‏شود، باید گفت: چنین برداشتى کاملاً خطاست، زیرا:

1. امکان رجوع فرصت مناسبى براى حفظ بقا و دوام خانواده و جلوگیرى از متلاشى شدن آن است.
2. کسى که در عدّه طلاق رجعی است، در حکم زوجه است و نفقه‏ اش بر عهده شوهر می‏باشد و حق دارد در منزل او سکونت داشته باشد و حتى از او ارث می‏برد.

این مسئله نوعى حمایت معیشتى از زن است. جالب است بدانید بسیارى از فقها و حقوق‏دانان آن را حکم (قاعده آمره) می‏دانند، نه حق، که قابل اسقاط باشد، زیرا:

1. حق رجوع، یک امتیاز فردى نیست که به نفع شوهر در نظر گرفته شده باشد، بلکه اختیارى و در راه مصلحت خانواده و مهلتى براى تصمیم بهتر است.
2. اسقاط آن طلاق را «بائن» می‏کند، که به زن لطمه می‏زند، زیرا دیگر نمیتواند از حقوق زناشویى مانند نفقه و ارث برخوردار شود.

اگر مقصود آن است که طلاق مجدّد موجب بازیچه شدن زن می‏شود، باز یادآور می‏شویم طلاق دادن شرایط ویژه ‏اى دارد علاوه بر اینکه دادگاه ‏ها اگر بدانند که مرد در طلاق رجعی قصد آزار دارد باید از آن جلوگیرى کنند، چون مصداق سوء معاشرت و اذیت و آزار زن است و مخالف شریعت اسلامى است که می‏فرماید یا زنان را به خوبى در منزل نگه‏دارید و یا به خوبى رها کنید و حق طلاق خود را از ابزارى براى در تنگنا قرار دادن آنها نسازید.

ترتب حقوق و تکالیف زوجه بر مطلقه رجعیه به همراه طلاق رجعی

هم در روایات و هم در متون فقهی، آثار زوجه بر مطلقه رجعیه در مدت عده مترتب شده است. از جمله این حقوق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. در صورت فوت یکی از زوجین، طرف مقابل از او ارث می‌برد.
2. زوجه مستحق دریافت نفقه است.
3. در صورت فوت یکی از زوجین، امکان غسل دادن او توسط طرف دیگر وجود دارد.
4. زکات فطره مطلقه رجعیه برعهده شوهر می‌باشد.
5. هزینه کفن مطلقه رجعیه برعهده شوهر است.
6. نزدیکی شوهر در مدت عده به مطلقه رجعیه رجوع محسوب می‌شود؛ حتی اگر شوهر قصد رجوع نداشته باشد.
7. خواستگاری از مطلقه رجعیه چه به‌ صراحت و چه به‌ اشاره جایز نیست.
8. در صورت زنای هریک، زنای آنها محصنه است و با اجتماع شرایط رجم می‌شوند.
9. قسم یاد کردن مبنی بر ترک روابط زناشویی برای مطلقه رجعیه صحیح است.
10. تا زمانی که مطلقه رجعیه در عده است، شوهر نمی‌تواند خواهر او را به همسری بگیرد.
11. حق ازدواج مرد ساقط است.
12. زنا با مطلقه رجعیه در حال عده، باعث حرمت ابدی است.
13. اگر شوهر فوت نماید، مطلقه رجعیه باید عده وفات نگهدارد.
14. برای حج مستحب اجازه شوهر برای مطلقه رجعیه شرط است؛ اما در حج واجب اجازه شرط نیست.